75 jaar VN in 75 Verhalen: Marjolijn van Heemstra
Theatermaker en auteur Marjolijn van Heemstra (1981) bezocht Gareth (Garry) Davis die zijn Amerikaanse paspoort verscheurde en bij de Verenigde Naties pleitte voor een wereldregering. “Via zijn verhaal wil ik aantonen hoe ridicuul het grenssysteem eigenlijk is.”
“Garry Davis stelde het bestaan van grenzen ter discussie”
Garry Davis verscheurde zijn eigen paspoort en ontwierp een ‘wereld-paspoort’. Met zijn ludieke actie bracht Davis in zekere zin de idealen van de Verenigde Naties in de praktijk. Hoewel de VN niet zijn opgericht om het statensysteem te ondermijnen, streeft het wel naar eenheid en solidariteit onder de wereldbevolking. In de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, die op 10 december 1948 is aangenomen door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties om de Rechten van de Mens te omschrijven, is in artikel 13 het volgende beschreven:
1. Eenieder heeft het recht zich vrijelijk te verplaatsen en te vertoeven binnen de grenzen van elke Staat.
2. Eenieder heeft het recht welk land ook, met inbegrip van het zijne, te verlaten en naar zijn land terug te keren.
“Garry Davis was een musicalacteur, die in de Tweede Wereldoorlog als soldaat bommen boven Duitsland heeft afgegooid. Daar kwamen veel onschuldige burgers bij om. Hij vond dat het systeem van natiestaten een moordenaar van hem had gemaakt en besloot het bestaan van grenzen ter discussie te stellen.
“Mijn belangrijkste vraag was hoe hij het volhield om zich zijn leven lang te verzetten”
Ik kwam zijn verhaal op het spoor toen ik een vervolg maakte op mijn voorstelling Family ‘81. Daarin vertel ik het verhaal van drie mensen die op dezelfde dag geboren zijn als ik, maar in andere delen van de wereld. Toen het tweede deel klaar was, kreeg Souad uit Libanon, een van de hoofdrolspelers, geen visum. Dat vond ik zo storend: iedereen mag haar levensverhaal horen, maar zelf mag ze niet komen luisteren. Daarop besloot ik op zoek te gaan naar mogelijkheden om grenzen te omzeilen. Zo kwam ik bij Garry Davis terecht.
Hij was al 91 toen ik hem in Amerika bezocht en mijn belangrijkste vraag was hoe hij het volhield om zich zijn leven lang tegen het systeem te verzetten. ‘Als ik zorg dat ik het juiste kostuum draag en mijn tekst goed ken, dan geloven mensen me.’ Hij zag het als één grote performance.
Heel lang kon hij met zijn zelfgemaakte wereldpaspoort rondreizen, maar na 9/11 is hij geen enkele grens meer overgekomen. Alles zit inmiddels zo ongelofelijk op slot. Dat gaat geleidelijk en er zijn goede redenen voor, maar het is gek hoe snel we dat zijn gaan accepteren. Het is goed als we daar vragen bij blijven stellen.”
In de voorstelling die ik over hem gemaakt heb, wilde ik aantonen hoe ridicuul grenzen eigenlijk zijn. We vinden ze vanzelfsprekend, maar je kunt ze ook bevragen. En dat heeft Garry Davis zijn leven lang gedaan. Hij deed gewoon niet mee.
“In mijn voorstelling laat ik zien hoe ridicuul grenzen eigenlijk zijn”
Er is slechts één plek op aarde waar bijna alle landen van de wereld met elkaar aan tafel zitten: de Verenigde Naties. De VN richt zich op kwesties die de grenzen van landen overstijgen of zelfs de hele wereld aangaan, zoals vrede en veiligheid, klimaatverandering, onderwijs, gezondheid, cultureel erfgoed, economische ontwikkeling, en meer. Voor velen lijkt het werk van de VN erg abstract, maar door in gesprek te gaan met reddingswerkers, vredeshandhavers, hulpverleners, diplomaten, ooggetuigen, soldaten, en anderen die betrokken zijn bij de VN, wordt duidelijk hoe belangrijk het werk van deze organisatie is. Dit is precies wat het Humanity House heeft gedaan. Helaas heeft deze organisatie zijn deuren moeten sluiten, maar Just Peace en Museon-Omniversum hebben de handen ineengeslagen om hun verhalen te bewaren. Je kunt deze verhalen nu vinden op de website van Just Peace, en een deel ervan is ook opgenomen in een tentoonstelling over de VN in Museon-Omniversum.
De 75 Jaar VN Verhalen zijn verzameld en gecureerd door Frederiek Biemans voor Humanity House.
