75 jaar VN in 75 Verhalen: Harriet Anena
Harriet Anena, een 34-jarige Oegandese schrijver, heeft de verschrikkingen van het Lord's Resistance Army (LRA) onder leiding van Joseph Kony in Noord-Oeganda meegemaakt.
Het Lord’s Resistance Army (LRA) is sinds eind jaren 1980 actief in Noord-Oeganda. De leider van deze rebellengroep, Joseph Kony, ziet zichzelf als profeet en wil een eigen staat oprichten volgens vrije interpretatie van christelijke wetten. Kony en zijn leger ontwrichten met hun oorlogstechnieken grote gebieden van Oeganda, Centraal-Afrikaanse Republiek (CAR), Congo en Zuid-Sudan. Dorpen worden overvallen, waarbij jonge kinderen worden gedwongen mee te vechten met het LRA. Meisjes en vrouwen worden slachtoffer van seksueel geweld. Tienduizenden jongens zijn in de afgelopen decennia ingelijfd als kindsoldaat.
De president van Oeganda vraagt in 2003 steun van het Internationaal Strafhof (ICC). Aanvankelijk is er internationaal weinig aandacht voor de misdaden van het LRA en houden ook de Verenigde Naties zich afzijdig. Pas in 2012 veroordeelt de VN-Veiligheidsraad het geweld van de LRA, en roepen de VN op tot steun van de internationale gemeenschap voor de strijd tegen het rebellenleger van Kony. Ook pleit de VN dan voor de opsporing en berechting van de daders. In 2015 wordt één van de hoofdaanvoerders van de LRA, voormalig kindsoldaat Dominic Ongwen, in CAR opgepakt en kan hij berecht worden bij het ICC. Joseph Kony is nog altijd voortvluchtig.
“Ma was er, telkens als het gevaar terugkeerde”
“Het is 1997. Zoals gewoonlijk zijn wij, de kleinkinderen, in december op vakantie bij mijn oma. Ma, zoals we haar noemen, heeft verschillende stukken land, een onafgewerkt huis met ijzeren dak, acht hutten, geiten en kippen. De meisjes slapen in de keukenhut. Na klusjes genieten we van fruit en suikerriet, en de jongens jagen op vogels.
Als kinderen hebben we geen idee van de voortdurende oorlog. Op een avond maakt Ma ons wakker. 'Lukwena!', fluistert ze. 'Rebellen', herhaalt ze in Acoli, met een dringende stem. Schoten klinken in de lucht. Struikelend en vallend rennen we door aardappelvelden en struikgewas. We komen aan op een stuk land van Ma, een kilometer verderop, en schuilen onder een grote boom. 'Hier ben je veilig', zegt ze. Ik begrijp niet waarom de bush veiliger is dan thuis. Ik ben doodsbang. De hele nacht slaan we muggen dood.
“Elke nacht keert het gevaar terug en vluchten we voor de veiligheid naar het moeras”
Daarna is het leven voorgoed veranderd. Elke nacht keert het gevaar terug en vluchten we voor de veiligheid naar het moeras. Maar Ma was er, telkens weer.
Begin jaren 2000 intensiveren de rebellen de aanvallen. Meisjes worden ontvoerd om 'echtgenotes' van rebellencommandanten te worden. Jongens worden ingelijfd als strijders en worden gedwongen mee te vechten met de LRA. Mensen worden verkracht, vermoord, verminkt. Op een dag, moe van het slapen in het moeras, blijven we thuis. De rebellen komen, ontvoeren kinderen in de buurt en slaan gelukkig onze plek over. Op dat moment zijn Ma's woorden ineens logisch. Thuis is niet veilig.
Ma's moed is me altijd bijgebleven. Ze liet zien dat er zelfs in tijden van onzekerheid en gevaar nog hoop te vinden is. Het grootste deel van mijn vroege schrijven is een eerbetoon aan sterke vrouwen zoals Ma, die zoveel gruweldaden moest doorstaan."
Er is slechts één plek op aarde waar bijna alle landen van de wereld met elkaar aan tafel zitten: de Verenigde Naties. De VN richt zich op kwesties die de grenzen van landen overstijgen of zelfs de hele wereld aangaan, zoals vrede en veiligheid, klimaatverandering, onderwijs, gezondheid, cultureel erfgoed, economische ontwikkeling, en meer. Voor velen lijkt het werk van de VN erg abstract, maar door in gesprek te gaan met reddingswerkers, vredeshandhavers, hulpverleners, diplomaten, ooggetuigen, soldaten, en anderen die betrokken zijn bij de VN, wordt duidelijk hoe belangrijk het werk van deze organisatie is. Dit is precies wat het Humanity House heeft gedaan. Helaas heeft deze organisatie zijn deuren moeten sluiten, maar Just Peace en Museon-Omniversum hebben de handen ineengeslagen om hun verhalen te bewaren. Je kunt deze verhalen nu vinden op de website van Just Peace, en een deel ervan is ook opgenomen in een tentoonstelling over de VN in Museon-Omniversum.
De 75 Jaar VN Verhalen zijn verzameld en gecureerd door Frederiek Biemans voor Humanity House.
