75 jaar VN in 75 Verhalen: Nasser Kalantar

De Iraans-Nederlandse kernfysicus en hoogleraar Nasser Kalantar (1960) kreeg persoonlijk te maken met VN-sancties tegen wetenschappers van Iraanse afkomst. Hij vocht de beperkingen die hem dat opleverden succesvol aan.

Met verschillende resoluties probeert de VN-Veiligheidsraad Iran vanaf 2006 te weerhouden van nucleaire experimenten. Weigering door de Iraanse regering leidt tot ingrijpende sancties tegen het land.

De Verenigde Naties verzetten zich al sinds de oprichting na de Tweede Wereldoorlog, die onder andere werd beëindigt met de atoombommen op Nagasaki en Hiroshima, tegen kernwapens. Snel na de oorlog verslechteren de verhoudingen tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie, die als overwinnaars hun invloedsfeer in de wereld willen uitbreiden. Deze Koude Oorlog leidt tot een wapenwedloop, waarbij steeds meer de nadruk komt te liggen op de ontwikkeling van nucleaire wapens; atoom- en waterstofbommen.

De eerste resolutie die door de Algemene Vergadering van de VN wordt aangenomen ziet op risico’s en gevaren van atoomonderzoek en dringt aan op ontwapening. Sindsdien zijn verschillende verdragen aangenomen om kernwapens te beperken.

Het nucleaire programma van Iran komt voort uit de samenwerking tussen de VS en de Sjah van Iran, bondgenoten tijdens de Koude Oorlog. Ondanks ontwapeningsprogramma’s na de Koude Oorlog zet Iran dit programma voort. Veel landen leggen Iran sancties op voor het schenden van VN-afspraken. In 2017 stemmen 122 landen in VN-verband voor een verdrag dat nucleaire wapens geheel verbiedt. Ondanks berichten over het Iraanse atoomprogramma staat niet vast dat Iran kernwapens ontwikkelt. Negen andere landen (VS, Rusland, Frankrijk, Engeland, India, China, Israël, Pakistan en Noord-Korea) beschikken inmiddels wel over kernwapens.

“De gevaarlijkste vorm van discriminatie is een regering die discrimineert, daar moet je tegen vechten”

“Mijn werkzaamheden als kernfysicus werden belemmerd door de sanctieregeling van 2006. Ik kon niet naar de kerncentrale in Petten om mensen te ontmoeten en niet naar de TU Delft voor een lezing. Het deed er blijkbaar niet toe dat ik al dertig jaar hier woonde en een Nederlands paspoort heb. Alle mensen met een Iraanse afkomst werden collectief als schuldig behandeld totdat het tegendeel was bewezen, dat is discriminatie.

De rechtszaak tegen deze sanctieregeling hebben we royaal gewonnen in de rechtbank, het gerechtshof en bij de Hoge Raad. Maar excuses hebben we nooit gekregen van de regering. Vorig jaar had minister Blok het op tv nog over een verdachte casus bij de TU Delft, en dat naar aanleiding daarvan alle mensen met een Iraanse afkomst moeten worden gescreend. Als een minister de uitspraak van een rechtszaak niet goed begrepen heeft, hoe kun je dan verwachten dat gewone mensen dat doen?

“Alle mensen met een Iraanse afkomst werden collectief als schuldig behandeld totdat het tegendeel was bewezen, dat is discriminatie”

De gevaarlijkste vorm van discriminatie is een regering die discrimineert, daar moet je tegen vechten. Ook al duurt een rechtszaak jaren en kost het veel energie, zoals bij mij. Mijn omgeving raadde het mij af eraan te beginnen. Maar ik ben een man van principes, dat heb ik meekregen van mijn ouders. Ze zeiden: ‘Als je iets verkeerds ziet, moet je roepen, ook al kom je zelf in de problemen. Nooit zomaar toeschouwer zijn.’

Als ik het ergens niet mee eens ben, laat ik dat weten. Dat leverde me tijdens mijn studie in Amerika nare reacties op zoals: ‘Als je het er niet mee eens bent, dan ga je toch weg?’ Discriminatie is in Amerika heel diepgeworteld, in zo’n land wilden mijn vrouw en ik onze kinderen niet opvoeden. We zijn bewust naar Nederland gekomen, maar in Nederland is helaas ook, veelal verborgen, discriminatie. Hier zijn dingen echter wél bespreekbaar en is er een goed functionerend rechtssysteem.”

De 75 Jaar VN Verhalen zijn verzameld en gecureerd door Frederiek Biemans voor Humanity House.